علم و فرهنگ ایران قبلا و فعلا

از مهمترین شاخصه های پیشرو بودن در فرهنگ ،  تمدن و تفکر در هر کشوری میزان سواد در آن کشور است و بعد فعال بودن مدارس و نهادهای آموزشی آن کشور.

به گواه تاریخ ایرانیان از دیرباز برای خرد و دانش ارزش بسیارقائل بوده­اند. درنیایش های به جامانده درمتون باستانی از خداوند خواسته­اند به آنها دانش وبینش عطا فرماید. ایرانیان دردوره­ی اسلام هم اهل ادب و علم بودند طوری که بیشتر علما و دانشمندان اسلامی درهمه­ی علوم، حتی ادبیات و صرف و نحو عربی، ایرانی بودند، اما با اصول فرهنگی و تمدن اسلامی.

یکی از مقاطع تاریخی که دوران رکود و سکون علمی بود دوران پس از صفویه بود. در این دوران نه علم و علم آموزی جدی گرفته­شد و نه مدارس و جایگاه­های آموزش علم و این دوران تا پایان پهلوی ادامه یافت که با نگاهی کوتاه اوضاع علم و دانش و فرهنگ و تمدن را چقدر اصفناک خواهیم یافت و در همین دوران بود که دکتر حسابی تعریف می کند: »سال 1307 نامه نوشتم به وزیر آموزش عالی وقت و خودم را دکتر محمود حسابی معرفی کردم. وقتی او را دیدم تصور می­کرد من پزشکم و طبابت می کنم. گفت دکتر فیزیک یعنی چه؟« و در همین سال­هاست که مسئول دیگری ساختن دانشگاه را پا کردن در کفش غربی­ها می­داند و ساختنش را در ایران هفتاد سال زود و یا مأمور سانسورش از ناشر می خواهد کلمه ی رضا را در شعر حافظ حذف کند که توهین به شاه کبیر است! همان سال هایی که زن هایش حق سواد آموزی ندارند و اگر در جایی ظاهرا حق اش باشد امکانش نیست و بیش از هفتاد درصد مردم بی­سوادند و کتاب به ندرت چاپ می شود.

(مثلا در سال 1345 از جمعیت 15635844نفری زنان و مردان بالای ده سال، فقط 4649841نفر (حدود28%) باسواد بودند. از این تعداد سهم باسوادی روستاها کمتر از 15%بود. (نقل از کتاب تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران -  دکتر ازغدی)

واما...، انقلاب ما انقلاب فرهنگی بود و در آن بیش از هرچیز نهادهای فرهنگی تغییر کردند، متحول شدند و پیش رفتند. برای آن که فرهنگ پیش برود و شکوفا شود، بیش از هرچیز باید ساختارهای آموزشی را اصلاح کرد و پیش برد. شاید برخی بگویند رشد تعداد دانش آموزان، مدارس و معلم ها، رشد دانشجو و اساتید و دانشگاه­ها نتیجه­ی رشد جمعیت است اما هر که از فضای حاکم بر نهادهای متولی سوادآموزی و گسترش سواد اطلاع داشته باشد و آن را با بعد از انقلاب مقایسه کند نظر دیگری خواهد داشت.

امروز نهضت تولید علم، بومی سازی علوم، خصوصا علوم انسانی، اصلاح ساختار آموزش و پرورش و آموزش عالی، تربیت و پرورش نیروها همراه با تعلیم و تخصص، نیاز اساسی کشور ماست. بازگشت دوباره عصر تعلیم و تربیت، همان که حضرت امام(ره)می فرمایند: »تعلیم باید پهلویش تربیت باشد.تربیت صحیح.تربیت صحیح اسلامی.اگر تعلیم تنها باشد فایده ندارد، بلکه مضر است. تربیت بی تعلیم هم نمی شود، به نتیجه نمی رسد، این دو باید با هم باشند.«¹

یا در جایی دیگر می فرمایند:

1- صحیفه امام(ره) ج 8 ص 513 

»در روایات هست که بچه­هایتان را تربیت کنید به غیر آن طوری که خودتان هستید. برای زمان آتیه، برای اینکه این­ها در زمان آتیه باید دست به کار مملکت و کشور بشوند.شما بچه ها را از سیاست و این جور چیزها دور نگه ندارید. دور نگه داشتن بچه ها از سیاست اساس این می شود که وقتی وارد اجتماع شدند مثل آدم کوری وارد اجتماع شوند.«²

2- صحیفه امام(ره) ج 6 ص 442

واحد فرهنگ و ادب مشق عشق